Evlatlar (Patreon)

31 Ekim 2009

“Evlatlar yanlıştır. Eşyalar diyen cahildir, değil mi hocam,” diye soranlara en basit cevap, “Bilader sen Türkçe bilmiyor musun? Neden bana soruyorsun?” diye kontratak yapmaktır. Türkçede evlatlar diyor muyuz? Diyoruz. Nokta. Arapçada evlatlar olurmuş, olmazmış, bırak onunla ukala tayfası ilgilensin.

Arapça çoğullar başlı başına bir sanattır. Aşağı yukarı her kelimenin çoğulu ayrı şekilde yapılır. Kırkı aşkın çoğul vezni var ezberlenmesi gereken, istisnalar da cabası. Bir de ekstradan problem var ki şu: Arapça gramerde çoğul isimler (eğer sözkonusu olan insan değil cansız veya hayvan ise) yapı bakımından tekil dişi ad sayılır, ona göre sıfat alır. Misal, fikr-i umumi ama çoğulu efkâr-ı umumiye olur, tekil dişi umumiyye sıfatıyla. Sanırım bunun da etkisiyle olmalı, Arapça çoğul adların birçoğu Türkçede tekil cins ismi olarak kabul edilmiş. Lazım oldukça da tekrardan çoğulu yapılmış. Hatta hububatlar, fütuhatlar gibi tripleks çoğul olanlar bile var. Habbelerlerler, fetihlerlerler gibi.

Örnekler saymakla bitmez, azla yetinelim. Arapça şey, çoğulu eşya yani “şeyler”. Aslında tam çoğul gibi de değil, bir sınıf ve zümre adı, “belirsiz sayıda şey” gibi bir şeysi var. Veledin çoğulu evlad, aynı şekilde “bir veya daha fazla çocuk, kaç tane olursa olsun” gibi bir mana ifade ediyor.

Libas çoğulu elbise, “üstüne giydiğin şeylerin topu” manasına. Mülk çoğulu emlak. Nevˁ çoğulu envaˁ. Rızk çoğulu erzak. Sırr çoğulu esrar. Resmigeçitteki resmin çoğulu merasim. Nefsin çoğulu nüfus, “canlar” anlamında. Sanˁatın çoğulu sanayiˁ, yani “bilumum elsanatları”. Şıkkın çoğulu şakak, kafanın iki yarısı demek. Aslın çoğulu usul. Zatın çoğulu zevat.

Türkçede bunları bir kere daha çoğul yapmakta sakınca görmüyoruz. Peki fena mı oluyor? Dilin ifade yeteneğinde eksilme mi oluyor? Muhatabımızın beyni dolanıp dumur mu oluyor? Edebiyat mı çöküyor? Vatan mı bölünüyor? Kime ne zararı var?