Kürtçe - 2 (Patreon)

20 Ekim 2009

Dün “Kürtçe diye bir dil yoktur” diyen gerzek tayfasına cevap vermeye başlamıştık, devam edelim.

Üç: Her dilin kırılması imkânsız bir iç çekirdeği vardır, 400 dolayında temel fiil (almak, vermek, sevmek, gitmek, düşmek, uyumak vs.), insan bedenine ve doğa olaylarına ilişkin temel isimler, basit sıfatlar, sayılar, ben sen o gibi zamirler, gramer yapıları vesaireyi içeren. Bu çekirdek her dilde insanlık tarihi kadar geriye gider; Adem ile Havva’dan beri aralıksız kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Yabancı dilden etkilenme oranı binde birdir. Kürtçenin iç çekirdeği üzerine epeyce literatür var bildiğim kadarıyla. İrani diller ailesinin ilginç ve muhafazakâr (yani, çok eski bazı yapıları korumuş) bir üyesiymiş derler.

Dört: Bu iç çekirdeğin üstüne gelen on bin kadar Kürtçe kelimenin de hayli “saf” olduğunu bilmek için allame olmaya gerek yok, yarım saat sözlüğe bakmak yeter. Az bir şey İrani dilleri biliyorsanız bunların da oldukça “muhafazakâr” olduğunu, yani Farsçada bin sene evvel ölmüş arkaik unsurlar barındırdığını şıp diye görürsünüz. Ama “saf” olmak iyi bir şey midir, bakın ondan emin değilim. Kavimler insan gibidir; ne kadar dünya görmüşse bünyesi o kadar kavi, ufku o kadar geniş olur demek de mümkün pekala.

Beş: Kürtçenin YAZI DİLİ geleneği zayıftır, o yüzden orada zorlanıyor, epeyce yabancı kelime almak zorunda kalıyor deseniz anlarım. Üstelik bu sırf TC döneminin eseri değil, en az 15. yy’dan beri akraba dil Farsçadan çok sayıda “üst düzey” kültür kelimesi almışlar. Buna Arapça, bir tutam da Ermenice eklenmiş. Ama hayrettir, yazı diline Türkçeden aldıkları kelime yok gibi bir şey. İnanmıyorsanız alın bir Kürtçe metin, anlamaya çalışın. O tanıdık gelen kelimeler ya Farsça ya Arapçadır ya da Frenkçe, ama Türkçe değil.

Kardeş mardeş, görüyor musunuz yüz bile vermemişler “abilerinin” diline!

*

Ha şimdi duyar gibiyim, hangi dağda kurt öldü, Nişanyan Kürtleri neden öptü diye hayretlere gark olanları. Boş verin, mühim değil. 19 Ekim Silopi’nin Kurtuluş Bayramı münasebetiyle deyin, olur.

Anlamamaya kararlı insanlara ben neyi anlatabilirim ki?