Şuradan buradan - 1 (Patreon)

13 Ekim 2009

Geçen gün dedim ya 1042 tane mail birikmiş. Oturup çalakalem 150 tanesine de cevap yetiştirdim. Bakalım beni Guinness’e alacaklar mı?

Din ve ahlak mevzulu olan yazışmaları şipşak bir ufak kitaba dönüştürdüm; yakında çıkar.1Arada köşeyi yazmaya vakit kalmadı tabii. Dil konusunda yazanlara verdiğim alaminüt cevaplara bir göz gezdirdim, işe yarar mı yarar. Dört-beş gün onlarla idare edin bi zahmet.

*

SORU: Günlük hayatımızda bir’i sadece rakam belirtmek istediğimizde kullanıyoruz. Bunun dışında çok büyük oranda bi kullanıyoruz (bi baksana, bi sefer, bi kaç tane vs.). Bi’nin hakkı ne zaman teslim edilir sizce? Resmiyet kazanabilir mi?

CEVAP: İngilizce a/an edatının one sayı adından türemesi de tıpkı buna benzer sürecin ürünüdür. Bi zaman sonra insanlar ayrı kelime olarak algılamaya başlarlar. Ama üç ay mı desem, üç yüzyıl mı desem, bilmem ki?

*

SORU: Aşık Veysel “Beni hor görme kardeşim” şiirinde “sen yolcusun ben baç mıyım” diyor. Sanki yol gibi ya da han gibi bir anlamı olması lazım. Ama Nişanyan Sözlük’te ve TDK’da vergi olarak geçiyor. Başka anlamı var mı?

CEVAP: Gümrük sanırım, ya da otoyolda ücret kabini. “Baç = Yollarda ayende ve revendeden [gelenden ve gidenden] ve tüccarlardan alınan akçeye denir ki gümrük tabir olunur.” (Burhan-ı Katı).

*

SORU: Yelmekdiye bir fiil var, “hızlıca yürümek, gitmek” anlaminda kullanılıyor. Necati Bey’den “Yürü yıllarla yilersen yitemezsin gönül / Şol cihetten ki peri şiveli bir ahudur o.” Sözlüğünüze almayı unutmuşsunuz.

CEVAP: “Var” demesek de “vardı” desek anlaşırız. Geçmişte var olan bir kelimenin, ne kadar güzel olursa olsun, BUGÜNKÜ Türkçeyi konu alan bir sözlükte yeri yok. (Yoksa dolaptan öyle kelimeler dökülür ki daha on sene başka iş yapmama vakit kalmaz.)

1 Hocam, Allaha Peygambere Laf Etmek Caiz Midir? “yakında” çıkmadı. Yayınevleri ürktüğünden ancak bir yıl sonra çıktı.