Kelimebaz 154 - Kelime (Patreon)

15 Nisan 2009

Arapça kelime ve kelam ile “yara” anlamına gelen kelm aynı köktense bunun felsefi anlamı ne olabilir diye sormuş birisi, Wittgenstein’dan filan bahsederek. Maildeşlerimin kültür ve merak düzeyi şayet okur ortalamasını yansıtıyorsa vallahi işim zor, yetişmek için daha bir fırın ekmek yemem gerekiyor.

Hemen sözlükler açıldı. KLM Arapçada fiil kökü olarak mevcut değil. Kalm (yara) ve kalîma/kalâm (söz) olmak üzere iki bağımsız ad grubu mevcut. Aralarındaki anlam bağı üzerinde durmamışlar. Buna karşılık Aramice ve İbranice KLM fiili mevcut: birini utandırmak, aşağılamak, hakaret etmek ve yaralamak olarak geçiyor. Yani özellikle dille yaralamak.

Ne alaka derseniz, Türkçe söğmek (sövmek) ve söz kelimelerini bir düşünün derim. Eski Ortaasya Türkçesinde söz bugünkünden daha oturaklı bir kelime: özellikle hukuki ve ahlaki bir sonucu olan söz, resmi söz anlamında kullanılıyor. Söz vermek, söz kesmek, sözlü (=nişanlımtrak) gibi deyimlerde bu anlamın izleri kalmış. “Bana söz söyleyecek adam daha anasından doğmadı” cümlesindeki söz, mesela İngilizcedeki word gibi masum bir kelime değil. A man who will say me a word is not yet born from his mother?Vallahi olmuyor!

E söğmek de “ağır söz söylemek” değil mi? Ama ortak kök var mıdır ve oradaki /ğ/ ve /z/ seslerinin işlevi nedir diye sorarsanız bilmiyorum der işin içinden çıkarım.