Kelimebaz 134 - Silifke (Patreon)

21 Mart 2009

Kemaliye, Kemalpaşa, Mustafakemalpaşa, Mustafapaşa, Gazipaşa... Bu coğrafyada o rekoru kıran benim bildiğim bir tek Seleukos var. Büyük İskender’in generallerinden biri, MÖ 300 yıllarında dünya padişahlığına oynamış, az kalsın başarmış da. Tam 16 kente kendi adıyla Seléukia, 27 kente rahmetli babasının anısına Antiókhia, 8 kente ilk karısını memnun etmek için Apámea, 3 kente de ikinci hatunun hatırına Stratoníkia adını vermiş. Bizde en azından Alirızabey ilçesi yok, henüz.

Seléukia’ların en meşhurunun harabeleri bugünkü Bağdat’ın kuzeyinde; Anadolu’dan Özbekistan’a uzanan koca bir imparatorluğun başkenti olmuş. Bugüne kalan bir tanesi Kilikya Seléukia’sı, yani Silifke. Bizans Rumcasında sesliyi izleyen /u/ sesi /v/ye dönüşür, sert sessizden önce de /f/ olur. Dolayısıyla /seléfkia/ > Silifke. Seléukia Sidera’nın adı da hala Selef köyü, Eğridir’e yakın. Bir Seléukia harabesi şimdiki Samandağı’nın orada, bir tane de Alanya’nın güneyinde var.

En tanınmış Antiókhia, yüzyıllarca Roma’nın Syria eyaletinin başkenti olan Orontes Antiókhia’sı, bugünkü Antakya. Pisidia eyaletinin başkenti olan Antiókhia’nın Türkçe adı Yalvaç, Isparta’nın ilçesi. Ayrıca Urfa, Nusaybin, Samsat, Adana, Tarsus ve Aydın kentlerinin de eski isimleri Antiókhia. Postacının kabusunu düşünebiliyor musunuz?

Hakkaniyet babında şunu da belirtelim, Seleukos’un adlandırdıklarının çoğu o tarihte yeni kurulan ya da eskiden uyduruk yerlerken ciddi imar gören kentler. Bizde 1920-30’larda yeni kurulan kent yok. Aksine, var olanların hepsinin ekonomik ve sosyal bakımdan gerilediği anlaşılıyor.[1]

[1]Bir okurum Seleukos’un anası Laodíke onuruna adlandırılan Laodíkia’ları es geçmeme hayret etmiş. Haklıdır. En ünlüsü Suriye’deki Lazkiye/Latakia. Samsun’un ilçesi Ladik ile Denizli yakınında son yıllarda heyecan verici kazılara sahne olan Laodíkia da onlardan olmalı sanırım.