Kelimebaz 111 - Ensest (Patreon)

21 Şubat 2009

Ensest’in Türkçesi nedir diye bana sormuşlar, sanki uzmanıymışım gibi. Aklıma gelenleri yazdım. Bacımacı olabilir mesela, *bacımak fiilinden. Sonra bacırgan, becergen gibi. Ama en iyisi galiba içdüzen. Entel esprileri anlayanlar için en-endogam da fena değil.

Latince castus, dişisi casta = namus ve töreye uygun olan. İyi aile kızları casta ve pia oluyorlar, tanımadıkları adamlarla fingirdeşmiyorlar, bacakları bitişik ve gözleri yere eğik oturuyorlar, söz verilmedikçe konuşmuyorlar. İngilizcesi, Eski Fransızcadan, chaste. Latince sıfatın zıddı incestus, yani namussuz, ahlaksız; ad biçimi de incestum (ahlaksız şey veya eylem). Neden? Çünkü Latince ön hecedeki /a/ sesi önüne ek alınca incelip /e/ olur. Kelime başındaki /k/ sesi Eski Fransızcada /ç/ sesine dönüşür, dolayısıyla ch yazılır. Ama ikinci hecede böyle bir hadise olmadığından Fransızcası inceste (/ensest/) İngilizcesi de incest (/insest/) kalmış.

Fransızca/İngilizce sözcük “evlenmesi caiz olmayan yakın akrabalar arasında cinsel ilişki” anlamında kullanılıyor. Yani sıfat değil ad. Bizde ise beş-on yıl var ki kesinlikle sıfat olarak yerleşti. Ensest ilişki şeklinde geçiyor. Ne yapalım, elalem öyle yapıyor diye biz de ad yapmak zorunda değiliz ki?

Buyurun bir başka lüzumsuz bilgi. İran’ın eski Zerdüşt dininde kızkardeşle evlenmek yalnız mübah değil, dinen farz ve vacip sayılıyormuş. Büyük İskender fethinden sonra Fars-Yunan kültür sentezi Ortadoğu’ya egemen olduğunda özellikle aristokrat sınıfı içinde kızkardeşle evlenme âdeti yaygınlaşmış.[1]

Bizde yakın akraba evliliklerinin bazı bölgelerde daha yaygın olması acaba bununla alakalı olabilir mi?

[1]Son yıllarda Avrupa’daki Kürt ve Zazalar arasında Zerdüşt dinini ihya etmeye yönelik çalışmalar var. O alanda ciddi birikimi olan bir okurum bu cümleme şiddetle itiraz etti.

Ensest kelimesini incelerken eski İran dini Zerdüştlükte akrabalar arası cinsel ilişkinin mubah ve farz olduğunu yazıyorsunuz. Size bu büyük “Türk yalanı”nı kim iletti ise kendisinden mutlaka kaynak göstermesini sizden rica ediyorum. (...) İslam’ın komunistler ve Aleviler üzerine uydurduğu “bunlar anaları ve bacıları ile yatar” yalanlarını biliyorsunuz... Galiba güneşe ve ateşe saygı göstermekten korkan Müslümanlar şimdi de İslam öncesi tarihlerini ve dillerini merak eden bazı kesimlerin önünü kapatmak için bu yalanı uydurdular...

Allahtan bu konuları biraz okumuşluğum var. Zerdüşt kutsal kitaplarından Dênkart’ın 72.20 ayetini hemen buldum. Mary Boyce’un Zerdüştiliğe ilişkin kapsamlı kitabının sf. 254 ve devamında rahipler arasında kızkardeşle evlenme konusunu örneklerle tartıştığını belirttim. Walter Scheidel’in akraba evliliklerine ilişkin eserinde West, Spooner, Sidler, Bucci, Frye, Herrenschmidt ve Mitterauer’e istinaden konuyu incelediğini anlattım.

Gene de içten üzüldüm. Bu ülkede yüz seneden beri insanlara dinleri, inançları, kültürleri, kimlikleri üzerinden o kadar çok hakaret edilmiş ki kimsenin artık daha fazlasına tahammülü yok. Bırakın hakareti, şaka veya itiraz duymaya bile dayanamıyorlar. Çünkü yürekleri dövüle dövüle yara olmuş; yaklaştığında korkuyla kasılıyor.