Kelimebaz 96 - McDonald's (Patreon)

5 Şubat 2009

Ufak oğlan tutturdu Big Mac yiyeceğiz diye, mecbur, gittik yedik. MacDonald’ın kim olduğunu anlatmak da farz oldu.

Ortaçağ’da İrlanda’dan gelen Gael’ler İskoçya’nın batısındaki adalar ve göller diyarını ele geçirmişler. Derken Somerled adlı Viking asıllı bir yiğit çıkıp Gael’leri birleştirmiş, aleme korku salan Adalar Krallığını kurmuş. Donald bunun üç torunundan biri, asıl adı Gael’ce Domhnall, yani “Dünya Hakimi”. MacDonald’lar yani Donaldoğulları İskoçya’nın en güçlü aşiretlerinden biri olmuş. Viskileriyle meşhur olan Islay ve Skye adalarını tutmuşlar. Birçoğu bugün halen aşiret başının mülkiyetinde olan bir düzine muhteşem şato inşa etmişler – Invergarry’dekini geçen sene ziyaret ettim, feodal duygularım kabardı, itiraf edeyim.MacDonald’larla onların kolu olan MacDonnell’lar zamanla bütün dünyaya yayılmışlar. Sanırım bu iki soyadını taşıyan bir milyondan fazla insan var, büyük Domhnall’ın soyundan gelen.

Hamburgerci McDonald’s firmasını gerçekten kuran bir MacDonald değil ama. Ray Kroc adlı, her işe girip çıkmış Şikagolu bir adam, franchising yöntemiyle köşebaşı köfteciliğinden bir dünya imparatorluğu yaratabileceğini 1960’larda keşfetmiş. Kendi adı pazarlamaya pek uygun olmadığından olsa gerek –Kroc Amerikancada kulağa “üçkağıtçı” gibi geliyor– McDonald’s isimli üç-beş şubeli bir köfteci dükkanını satın alıp, işini onun üzerinden büyütmüş.

1985’ti galiba, McDonald’s Türkiye’ye gelmeden az önce birileri benim fikrimi sormuştu da, neden bu iş Türkiye’de asla tutamaz diye uzun uzun bir sunum yapmıştım. Hatırladıkça yüzüm kızarır.