Kelimebaz 91 - Memat (Patreon)

30 Ocak 2009

Hayat memat’taki memat nedir diye sormuş bir okurum. Tabii ki ölüm, Arapça, m-w-t kökünden mimli masdar. Aynı anlama gelen diğer masdar mevt, Arapçacıların tercih ettiği standart yazıma göre mawt. Mevtâ ölü. Mât öldü, şâh mât “şah öldü” demek. Layemut Allah’a yakıştırılan sıfatlardan biri, ölmez. Lâ “değil”, yemût veya daha doğrusu yamût “ölür”, aynı fiilin geniş zaman hali. Bir kök böyle şekilden şekle nasıl giriyor diye bana sormayın, burası onu anlatacak yer değil. Sahaflardan alın bir Arapça dilbilgisi kitabı, beş on günde çözersiniz.

İspanyolca matar (öldürmek) fiili 600 yıllık Arap egemenliği çağında bu dile giren yüzlerce Arapça kelimeden biri. Matador da esasen “öldürücü” demek. Boğa güreşi gösterisinde önce sırasıyla dürtükleyici, kızdırıcı, mızrak batırıcı denilen tipler sahneye çıkıyor, onlar görevini yapıp bitirdikten sonra sıra öldürücü darbeyi vuracak olan esas oğlana geliyor. Matador onun adı. Bir çeşit cellat.

Bir tarihte Meksika’da Matamoros isimli şehirde, hayatta gördüğüm en berbat otelde kalmıştım. Matamoros, Meksika ulusal kurtuluş savaşının kahramanlarından bir yüce şahsiyetmiş, adını kente vermişler. Adamın adı “Arap öldüren” demek, bak sen.