Kelimebaz 70 - Mündemiç (Patreon)

8 Ocak 2009

Son zamanlarda bitpazarına rahmet kontenjanından hayata dö­nen eski kelimelerden biri de mündemiç. Hemen her gün bir yerde karşıma çıkıyor. Aslında “içiçe geçmiş, sarmaşık gibi sar­maş dolaş olmuş” anlamına gelen Arapça bir kelime. Ama galiba çoğu zaman İngilizce immanent yerine kullanılıyor. Bu da ahir zaman filozoflarından Deleuze ve Agamben adlı iki muhterem kişinin popülerlik kazandırdığı bir tabirmiş. Bir bünyeyi dışarı­dan veya yukarıdan yöneten etken veya iradenin aksine, o bün­yenin içinden kaynaklanan etken veya irade demekmiş. Ki bana sorarsanız beş kuruşluk felsefe okumuş kimse böyle havaciva kavramlara kolay kolay kulak asmaz.

Öztürkçesi içkin, tersi de transcendent karşılığı aşkın oluyor­muş. Bunlar da berbat seçenekler. Misal: “Aşkım içkimi getirir misin?” “Hay aşkına da içkine de!”

Bir de İngilizce implicit dedikleri mantıki ilişki var. Bir kavramın mantıken zorunlu olarak içerdiği diğer kavram demek. Mesela üçgen kavramında üç kenarlılık implicit, demokrasi kavramın­da serbest genel seçim implicit. Yani o olmadan öbürü olmaz. Bunun karşılığı olarak mündemiç iyi oturuyor sanki. Başka ne diyeceksiniz? İçergen? İçerlek? Kapsarık? Yoksa gene içkin mi?