Kelimebaz 24 - Terör (Patreon)

23 Kasım 2008

Fransızca sözcük terreur, “şiddetli korku” demek. Siyasi anlamda ilk kez 1793’te tedavüle girdi. Fransız İhtilali’nden sonra iktidara gelen Robespierre ve takımı, devrim düşmanlarına karşı terör politikası uyguladılar. Her gün yüzlerce “rejim karşıtı”, şipşak mahkeme edilip giyotine gönderildi. Sonunda Robespierre de kafasını kendi yarattığı canavardan kurtaramadı.

20. yüzyıl ortalarına dek terorizm* sözcüğü devlet terörü için kullanıldı. Bir de Rus İhtilali öncesinde Bolşeviklerin parti için­de ve dışındaki muhaliflerine uyguladıkları “devrimci şiddete” terorizm adı verildi. Ama sonuçta terorizm, elinde silah ve oto­rite olan bir teşkilatın, kendisine boyun eğmesi gerektiği halde eğmeyenlere yaptığı bir şeyin adı idi.

Kelimenin 1969 yılı dolayında çıkan yeni anlamı, Amerikan propaganda sanayiinin şaheserlerinden biridir. Neymiş, halka korku ve yılgınlık salmak amacıyla şiddet eylemlerine başvuran­lar teroristmiş! Benim bidiğim bunlara eskiden ya isyancı ya da haydut denirdi. Yaptıkları işleri haksızlığa uğrama duygusundan yahut öfkeden ya da çaresizlikten yaptıkları bilinirdi. Amaçları da ahaliye korku salmak değil, zalim olduğuna inandıkları düzen güçlerine vurup ahaliyi yüreklendirmek olurdu. Dünya mı de­ğişti, kelimelerin anlamı mı kaydı, pek emin değilim.

-------

* “Terörizm değil mi” diye soran bir okuruma cevabım şu oldu:

Frenkçesi terreur, ama türevleri terrorisme ve terroriste. *Terreurisme ve *ter­reuriste diye bir şey olmaz. Dolayısıyla ince işlere meraklıysan Türkçesinin de terorizm ve terorist olması lazım, noktasız o ile. Terörist desen ne olur? Hiç, halk çoğunluğuyla aynı cephede buluşursun, tarih de muhtemelen seni haklı çıkarır, o kadar. Değer mi?

Ahaliye korku salan isyancılar mıdır, yoksa bin köyü yakıp yı­kan, ağzını açanı tutup götüren, allahın dağındaki çobanı tero­rist diye bombalayanlar mı, onu da bilmiyorum.