Norşin (Patreon)

11 Ağustos 2009

Eyvah, Canan Arıtman haklı mı çıktı ne? Cumhurbaşkanı Gül Kürtçe zannedip Norşin’e Norşin demiş. Heyhat, Kürtçe değil Ermenice! Nor yeni, şen – aslı ince é ile şéndir, yerel ağızlarda şin olur – köy, daha doğrusu yerleşim, imar edilmiş yer, mamure. Bildiğiniz Yeniköy yani. Azerbaycan’da iki tane Norşen var, ikisinin de adını düzeltip Yenikend yapmışlar.

Bizdeki Muş ovasının doğu ucunda, ufak çaplı bir doğa harikası olan su kaynağının başına kurulmuş. Seyyah Lynch’e göre 1890 küsurda nüfusu Kürtmüş, ama başka kaynaklara bakarsanız bu köyde meşhur “Ermeni halıları” yapılırmış, ne iştir bilmem.[1] 17-18 Temmuz 1915’te civar köylerin Ermeni ahalisini buraya toplayıp yakmışlar.

Kürtçe olsa Nûşar olurdu herhalde.[2] Doğal olarak, bir sürü Nûşar da var o coğrafyada. En meşhuru galiba şimdi adını Şemdinli ettikleri kasabadır. Şemdinân memleketinin başşehri eskiden orası değildi, Nehri adında bir acayip cennet misali kasabaydı. Medresesi, tekkesi, sarayı vs. meşhurdu. 1925’te taş üstüne taş bırakmamacasına yıktılar, oraların hükümdarı mesabesinde olan Seyyid Efendiyi Diyarbakır’da astılar, kaza merkezini de askerî kontrole daha müsait olan Nûşar’a taşıdılar.

Şemdin adı [daha evvelce Şamizdîn olarak yazılır veya telaffuz edilirmiş; sanırım Şemseddin adının bir varyantı olabilir.] Nasturi Hıristiyanların başpatriği eskiden kadim usul gereği buranın Nohçi aşiretinden seçilirmiş. Barzani ailesi de, bak hele, o aşiretin bir koluymuş.

O bölge öyledir, neyi kazısan altından başka şey çıkar.

[1]Nûşar değil Gundênû olurdu herhalde. Bu makaleyi yazdığım günden bu yana Kürtçe yer adları dağarcığımı epey geliştirdim. Nûşar’ın Ermenicesi Noravan veya Norkağak olur. İkisinden de var birer tane, Van’ın Tımar bucağında Noravans, şimdi Esentepe; Muş’un Korkut ilçesinde Norkağak, şimdi İçboğaz.

[2]Bu başka Norşen olmalı, çünkü Gül’ün ziyaret ettiği Norşen en az 17. yüzyıldan beri Kürt yerleşimi görünüyor. Memlekette bundan başka tam 13 tane Norşen, Norşin, Norşun ve Norşuncuk varmış, Erzurum, Sivas, Gümüşhane, Muş, Van, Bitlis, Siirt ve Diyarbakır’da.

Birinden birinde Ermeni halıcılar vardı elbet.