Osman (Patreon)

20 Temmuz 2009

Büyük Türk köşeyazarlarından Namık Kemal Z. Osmanlı devletinin kurucusunun adı acaba Osman mıdır Otman mıdır diye sormuş geçen günkü yazısında, ve Sokrates’ten beri tüm filozofları meşgul eden derin mevzuya parmak basmış: “GERÇEK NEDİR?”[1]

Hemen aydınlatalım kendisini ve ilim çölünde kaybolmuş yolcular gibi gerçeğe susamış okurlarını. Arapçada biliyorsunuz /th/ sesi var, üç noktalı kayık harfiyle ث yazılır, aynen İngilizcedeki thing yahut three gibi söylenir. Bu sesi Türkler sevmez, bütün okul çocukları /tink/ ve /tirî/ demekte ısrar ederler. Bu sesi mesela Almanlar da hiç sevmez, onların talebeleri de İngilizceyi /sing/ ve /srî/ diyerek katlederler.

Arapça kelimelerde geçen /th/ sesi ta başından beri Türkçeye aktarılırken /s/ diye söylenmiş. Neden İngilizcedeki /th/ Türkçede /t/ oluyor da Arapçadaki /th/ öyle olmuyor, bunun açıklaması yok: kural böyle. Sonuçta Arapça athar Türkçede eser, amthâl emsâl, mirath miras, mu’aththir müessir, thâniyya saniye, dayyûth deyyus, habîth habis, hadîth de hadis olur. Üçüncü halifenin adı olan ˁUthmân’ın Türkçede osman olması da gayet doğaldır. Osmanlı hanedanını kuran zatın adı Arap yazısında ˁUthmân bin Artûğrîl yazılır, Türkçede Osman bin Ertuğrıl okunur, basit.

Avrupalılar Türk değil haliyle, Arapça adları Türkçe okumak gibi bir dertleri yok, bu yüzden beyin adını Othman, hanedanınkini de Othoman diye çevirmişler. 17. yüzyılda –th– çift sessizi Akademi kararıyla Fransızca imladan kaldırılınca Fransızca versiyon mecburen Otman olmuş, oysa İngilizcesi Othman kalmış. İngilizcede hanedan adının Ottoman’a dönüşmesi de sanırım Fransızca imla etkisiyle olmalı.

Özetle, acaba Öz Türk olan Osmanlı hanedanının kurucusunun adı – hepimizin özlediği gibi – Otman yahut Ataman Öztürk müydü diye senelerdir ortada dolaştırdıkları geyiğin iler tutar bir tarafı yok.

Fransızcadan büsbütün habersiz olmaktan başka.

[1]Radikal, 18 Temmuz “Ve Kelimeler ve Anlamları”.